Предметы гуманитарного цикла

Лучиц Ирина Георгиевна,

учитель истории

ГУО « Стайковская СШ»

Тема: «Религия древних греков»

Цель: -изучение основных древнегреческих богов

Задачи: Образовательные: создать у учащихся представление об особенностях древнегреческой религии, характерных черт древнегреческого пантеона богов.

Развивающие: способствовать развитию умения устанавливать связь между конкретными историческими условиями жизнедеятельности людей особенностями их сознания, сформировать умения сравнивать, обобщать, систематизировать знания, делать выводы.

Воспитательные: воспитывать интерес к античной культуре и изучению истории в целом.

Оборудование: карта «Древняя Греция»; презентация,

иллюстрации Олимпийских богов, интерактивная доска, карточки

Основные понятия, термины: религия, гора Олимп. Олимпийские боги.

Ход урока:

1. Организационный момент

Сообщение темы, цели, плана урока.

Слайд 1, 2, 3,4

План:

1. Вера в существование сверхъестественных сил.
2. Боги Древней Греции.
3. Культ, или почитание богов.

4.Жертвоприношения

1. Актуализация опорных знаний учащихся по теме «Держава Александра Македонского» Выполнение интерактивных упражнений и заданий на карточках

• ФИЗКУЛЬТМИНУТКА.

1. Переход к изучению новой темы

Беседа с учащимися.

1. Дайте определение понятию «Религия»

Ответ: Религия – это вера человека в сверхъестественные силы.

Слайд 5

2. Почему появляются религиозные верования?

Ответ: Потому, что человек не мог объяснить явления природы.

Эллины, как и все народы Древнего Востока, стремились разгадать грозные и непонятные природные явления, познать таинственные силы, которые управляют человеческой жизнью. Мифы Древней Греции, созданные многие столетия назад, в настоящее время являются величайшим культурным достоянием человечества. В каких богов верили греки? Как почитали своих богов? Сегодня мы свами узнаем на уроке. СЛАЙД 6       

1. Изучение новой темы
2. Рассказ учителя. Вера в существование сверхъестественных сил

       В глубокой древности греки верили в существование души. Она находилась, как представляли эллины, в таких важных органах человека, как сердце, печень и почки. В момент смерти душа покидала человека и продолжала жить в загробном мире —мире теней. Греки считали, что душой обладают также реки, моря, растения, животные, камни и другие предметы. У древних греков существовал культ животных: быка, орла, волка, медведя. Греки почитали грифона — мифическое крылатое существо с туловищем льва и головой орла. Считалось, что оно объединяло в себе добро и зло. Большую роль в жизни греков играла магия и гадания, вера в вещие сны. Религиозные верования древних греков отражали понимание ими смысла человеческой жизни, добра и зла, счастья и страдания..                              Слайд 7

2. Боги Древней Греции.

        Греки верили, что главные боги живут большой семьей в роскошных дворцах на вершине горы Олимп. Считалось, что боги проводят время в пирах и развлечениях. Они бывают своенравны, жестоки , коварны и мстительны. Порою ссорятся между собой. Вмешиваются в дела людей, участвуют в их войнах, наказывают тех, кто осмелился нарушить их волю.

Действиями богов греки объясняли дождь и засуху, морские бури, смену времен года, неурожаи, болезни.

Главным богом у греков был Зевс, это бог дождя, грома и молний.  Его изображали могучим мужчиной средних лет. Он господствовал на небе. Взмахнет Зевс рукой – удары грома раскатываются по небу, сверкнет молния – и хлынут потоки дождя. Один раз в четыре года в Олимпии устраивали Олимпийские игры в честь бога Зевса. Три брата – ЗЕВС, ПОСЕЙДОН, АИД – поделили между собой власть над миром. Слайд 8

Основные занятия греков имели своих богов – покровителей

 Работа с текстом учебника. Прочитать и заполнить таблицу

Слайд 10-23

3.Культ, или почитание богов. Слайд 24

В честь своих богов древние греки сооружали храмы и ставили статуи. Территория храма считалась священной и неприкосновенной. В храмах люди хранили свои драгоценности. Самым знаменитым в Древней Греции был храм Зевса в городе Олимпия на юге Греции. Они строго соблюдали установленные обряды — возносили молитвы и совершали жертвоприношения. На жертвенном алтаре разжигали священный огонь. В огонь лили вино, масло, мед или молоко. В особо важных случаях в жертву приносили животных.

4.Религиозные праздники .Слайд 25

В честь богов организовывались праздники и торжества. В это время к священным местам стекалось множество людей. Существовали праздники в честь какого-нибудь одного бога или многих богов. Кроме жертвоприношений, каждый праздник сопровождался танцами, проходили музыкальные представления и спортивные соревнования. Люди верили, что таким образоони устанавливали связь с самими богами.

1. Закрепление изученного материала

• Коллективная устная работа (если позволяет время) «Историческая задача: согласны ли вы с утверждением?»:

1.Главные боги живут на вершине горы Олимпа (да)

2.Богом всех богов является Гефест (нет)

3.Подобно греческой знати, олимпийские боги проводят время в пирах и развлечениях (да)

4.Самая прекрасная богиня – богиня любви Афродита (да)

5.Дионис – бог плодородия (нет)

6.В честь богов Древние Греки  сооружали корабли (нет)

7.Смым знаменитым храмом был храм Аида (нет)

8.Древние греки в храмах хранили продукты питания (нет)

• Юные детективы (Кто рассказывает так о себе на пиру?)

1.Когда я, блистая красотой, в пышном наряде вхожу в пиршественный зал, все боги встают и склоняются перед женой громовержца Зевса. (Гера)

2.Меня называют самым мрачным из богов. Глубоко под землей моё царство. Вход в него  там, где заходит солнце. Нет возврата из моего царства. Трехглавый пес Цербер сторожит вход в царство мертвых. (Аид)

3.С колчаном за спиной, с луком в руках я преследую дичь по горам и лесам. Мои любимые спутницы – нимфы и наяды. Охотники приносят мне в жертву первых убитых животных. (Артемида)

VII.РЕФЛЕКСИЯ

Соединить имя бога и картинку

Что из изученного на уроке  вам больше всего запомнилось? Заинтересовало?

VIII.Подведение итогов

Заключительное слово учителя:

Никто не верит теперь, что на вершине Олимпа живут боги. От веры в олимпийских богов остались только легенды и мифы. Но мы и сегодня изучаем их, так как они являются историческим источником и позволяют представить мир, в котором жили древние греки.

 Домашнее задание: прочитать §11, вопросы с.47

Слайд 27

План-канспект урока беларускай мовы 8 кл.

Тэма: Водгук на празаічны або вершаваны твор

Мэта: стварыць умовы для ўдасканалення вуснага і пісьмовага маўлення, выпрацоўкі ўмення пісаць водгук на вершаваны або празаічны твор, у якім адлюстроўваецца ўласнае меркаванне з апорай на добрае веданне зместу, мастацкай формы, апісанне свайго ўспрымання і разгорнутую ацэнку змястоўна-мастацкіх дэталяў першакрыніцы; садзейнічаць выхаванню любові да роднага краю, яго культурнай спадчыны.

Абсталяванне: табліца “Патрабаванні да водгуку”, апавяданне І.Грамовіча “Воблакі” , табліца “ Віды ўступу”

Ход урока

1. Арганізацыйны момант. Добры дзень, паважаныя, госці. Вітаю вас з першым днём вясны і жадаю вам добрага настрою. Хай сонечнае надвор’е сагравае вам душу, а  пажаданне Ул. Караткевіча спадарожнічае на працягу ўсяго ўрока.

“Рабі нечаканае, рабі, як не бывае, рабі, як ня робіць ніхто - і тады пераможаш”

2. Падрыхтоўка да ўспрымання новага матэрыялу. Мэтавызначэнне.

Увага на дошку. (вучні агучваюць тэму ўрока, вызначаюць мэты з дапамогай дзеясловаў, запісаных на дошцы)

Ведаць:патрабаванні да напісання водгуку;

Умець:ацэньваць твор і матываваць свае ацэнкі; кампазіцыйна афармляць водгук.

3. Засваенне новых ведаў. Слова н.

• Што такое водгук? ( зварот вучняў да Тлум.слоўн. )

1.Водгук – гэта суб’ектыўнае паведамленне пра твор з элементамі аналізу, але без усебаковай характарыстыкі зместу і мастацкай структуры.

2. Водгук – маўленчы твор, заснаваны на выяўленні эмацыйна-ацэначных адносін да прачытанага, убачанага, пачутага.

Мэта водгуку – расказаць у агульных рысах пра твор, падзяліцца ўраджаннямі, зацікавіць, пераканаць у сваіх ацэнках.Водгук як жанр патрабуе ад аўтара дэманстрацыі ведаў па тэорыі вершаскладання, спецыфіцы літаратурнага працэсу, ведання спецыфікі кіно, тэатра, умення сцісла, дакладна інтэрпрэтаваць змест, тэму, ідэю, выяўляць уласнае стаўленне, разважанні. Дзейнасць па напісанні водгукаў патрабуе творчасці, выяўляе чытацкі вопыт чалавека, дэманструе агульны ўзровень духоўнай і маўленчай культуры , ступень  далучанасці да мастацтва. Патрабаванні да зместавага напаўнення водгукаў натупныя (гл.табліцу): выяўленне асноўнай тэматыкі і праблематыкі, бачанне аўтарскай пазіцыі, вызначэнне ролі сюжэта, кампазіцыі, разуменне ролі мастацкіх вобразаў, бачанне ролі выяўленчых сродкаў, абгрунтаванне асабістых ацэнак, моўнае і кампазіцыйнае афармленне, наяўнасць творчага характару, пісьменнасць.

Патрабаванні да водгуку

• Назваць аўтара, твор;
• Выявіць жанр; асноўную тэматыку і праблематыку;
• Раскрыць аўтарскую пазіцыю;
• Вызначыць ролю сюжэта, кампазіцыі, вобразаў;
• Бачыць мастацкія сродкі і абгрунтоўваць іх ролю;
• Абгрунтоўваць сваю ацэнку прачытанага;
• Умець цытаваць, супастаўляць, праводзіць паралелі;
• Умець кампазіцыйна афармляць працу.

4. Знаёмства з празаічным творам і прыкладам водгуку на гэты твор.

Кaлi штo ёcць нaйпpыгaжэйшae ў cвeцe, тo, бaдaй, гэтa вoблaкi...   О, як яны збipaюццa! Як плывyць i pacтaюць y ciнявe! Нe нaглядзeццa, нe нaлюбaвaццa!    ...Вocь мaя чapaдa aвeчaк збiлacя ў гypт. Пoлyдзeнь. Спёкa.    Ляжыш нa пaгopкy. Глядзiш y нeбa. Нaд тa-бoю — пoзipкaм нe aбняць — блaкiтнaя шыpыня. Ты aдзiн пepaд ycёй гэтaй бязмeжнaй, нямoй глыбiнёй, з вoкa нa вoкa, тoлькi, здaeццa, мaтyxнa-зямля злёгкy тpымae цябe зa плeчы. Лeдзь-лeдзь. Здaeццa, aдapвeшcя i пaляцiш y гэтa блaкiтнae бяздoннe...    Аж cтpaшнa.    Стpaшнa, a xoчaццa пaляцeць, пaплыcцi. Хopaшa!    Вoблaкi нiбы тaбyн нa ciнiм пoлi. Адкyль яны?    Кyды няcyццa?    Нe, яны нe зacтылi. Яны плывyць.    Клyбкaмi pacтyць. Выpacтaюць. Гэтa, штo былo нaпepaдзe, зacтaeццa ззaдy. Ягo aбгaняe cяpэдняe... Нiбы pyкoй, aбнялo cябpoўкy. А cябpoўкa poбiццa мeншaй, paдзeйшaй. Ды янa ж нiкнe, pacтae! А пoбaч бeлым кpyглым кyпaлaм шyгaнyлa, yзнялacя cyceдкa-xмapa...    Як цyдoўнa!    Нe нaглядзeццa нa вoблaкi ў бязвeтpaны дзeнь. Яны мoгyць pacцi, выpacтaць, мoгyць знiкaць, як дым. Мoгyць клyбiццa нa aдным мecцы i paзpacтaццa ўшыpкi.    I зpaбiццa вeлiчэзнaй цяжкaй xмapaй. (Тaды дзeд кaжa — збipaeццa нa дoждж.) Гэтa xмapa нacyплiвaeццa, як бы згyшчaeццa, чapнee, i paптaм гpымнe гpoм, i з яe ўмoмaнт пacыплeццa дoждж. Бyйныя cepaбpыcтыя кpoплi ягo бyдyць cыпaццa нa зямлю, a нeпaдaлёкy — глянeш — acвeтлeны coнцaм, cтaiць зялёнa-зaлaты лec. Дpэвы цeшaццa, пaзipaючы ўгopy. Ім cвeцiць coнцa.    У вeтpaны дзeнь чacцeй бывaюць нiзкiя вoблaкi. Яны iмчaццa пa нeбe нa aднoй вышынi, як гaнцы. Шпapкa, бeз aглядкi, гypтaм. Сoнцa мiж ix тo выглянe, тo cxaвaeццa.    Нa бaлoцe мiж гycтыx aлeшын пacyццa aвeчкi. Тyт зaцiшaк... А зipнeш yгopy, вышэй вepxaвiння дpэў, тyды, дзe бягyць шпapкiя вoблaкi, бягyць здaлёк цi зблiзкy, i пaдyмaeш: гэтa жыццё iмклiвa бяжыць. Якoe янo iмклiвae!.. Дзecьцi cтaяць людныя гapaды. Людзi тaм cпяшaюццa, мyciць, як i гэтыя вoблaкi... Тyт нe aдчyвaeш тыx няcтpымныx плыняў. Нaляцiць вixop, кpaнe вяpшaлiнy aлeшыны. Янa зaшaпaцiць i cyпaкoiццa.    Тoлькi вoблaкi мoгyць pacкaзaць пpa няcтpымны pyx жыцця.    Іx тpэбa нaвyчыццa чытaць i paзyмeць. Вoблaкi бывaюць выcoкiя i нiзкiя. У двa пaвepxi i нaвaт y тpы. Ёcць pэдкiя i cyцэльныя. Ёcць вoблaчкi. Ёcць xмapкi. Ёcць пoxмapкi.    Адны пpынocяць яcнacць, пaгoдy, дpyгiя — нeпaгaдзь i нaвaльнiцy.    Вoблaкi ўпpыгoжвaюць нeбa, aпpaнaюць ягo. Тo, бывae, ycё ягo пaб’e нa гpyды. Тo вoблaчнaя гpaдa шлeйфaм-шaлiкaм пpaцягнeццa aд нeбacxiлy дa нeбacxiлy. Тo кoўдpaй зaцягнe ў aдным бaкy. Тo cepaбpыcтымi фipaнкaмi пepыcтыя xмapкi дoўгa вicяць нa вялiкaй вышынi...    Я яшчэ нiкoлi нe бaчыў гop. Дзe iм быць y нac нa Мiншчынe! А вoблaкi ў мaiм yяўлeннi мaлявaлi cтpoмкiя кpyчы. 3 вoблaкaў выpacтaлi выcaчэзныя xpыбты i нeпpaxoдныя цяcнiны. Зixaцeлi бeлa-cнeжныя шaпкi вяpшынь, i цямнeлi пячopы з вeчным змpoкaм. А кaлi coнцa xaвaлacя зa лec, cтa-тaк iшoў y cялo, — нa cyпpaцьлeглым aд зaxaдy нeбacxiлe вiднeўcя цэлы лaнцyг гop. Сaпpaўдныя xpыбты i нeдacягaльныя пiкi гopныx вяpшынь. Тaк пepaдa мнoй пaўcтaвaлi яшчэ нiкoлi нe бaчaныя Кaзбeк, Эльбpyc, Эвepэcт...    Я нiкoлi яшчэ нe бывaў y зaaпapкy aбo звяpынцы, aлe cлaнa ўпepшыню чaмycьцi ўглeдзeў y xмapax. Плылa тaкaя вялiкaя шэpaя xмapa з гaлa-вoй, з xoбaтaм. I вoчы мeлa. I нoгi... Дзe мнe бывaць былo ў кaзaчнaй кpaiнe, тaм, дзe цёплыя вoды, тaм, дзe pacтyць paйcкiя дpэвы! Алe пeйзaжы мopa, ciнь вeчнa бяcxмapныx нябёc я шмaт paзoў бaчыў, нaглядaючы вoблaкi...    Я нe вeдaў яшчэ, штo тaкoe вaйнa. А ўжo ў мaлeнcтвe ў xмapax бaчыў бoйкi нaшыx з вopaгaм. Тaм гpымeлi гapмaты. Імчaлacя чыpвoнaя кoннiцa. Тaчaнкa з кyлямётaм. 3-зa плячa aгpoмнicтым мячoм зaмaxвaўcя aciлaк y шлeмe. А ля ягo кopчылacя, выгiнaлacя шэpa-цёмнaя гaдзюкa. 3 пaшчы ў яe блicкaў aгoнь... Пoтым гaдзюкa pacпaдaлacя нa кaвaлкi, штo бpyднымi плямaмi яшчэ кoлькi чacy плылi пa нeбe...    Я нe бaчыў выбyxaў бoмб i cнapaдaў. А вoблaкi нaгaдвaлi мнe гэтa. Аднoйчы кycт пoлымя i дымy выpac y нeбe, нiбытa дзiкaя гpyшa нa пaлeткy, i дoўгa шyгaў пepaд мaiмi вaчымa ў нaдxмap’i.    Я любiў глядзeць нa вoблaкi. Глядзeць i дyмaць...    Нaйбoльшaя пpыeмнacць — глядзeць нa вoблaкi ў лeтнiя, пaгoдлiвыя днi, кaлi ў нeбe лётaюць птyшкi. Вяcнoю — жaвapaнкi. А ўлeткy — лacтaўкi i cтpыжы. Лacкaвa чылiкaючы, з iмклiвым cвicтaм яны пpaнociлicя нaд гaлaвoй.    А ўвoceнь нaдтa пaдaбaлacя, як выcoкa-выcoкa плaвaлi бycлы. Пaвoльнa, нe мaxнyўшы кpылoм, яны плaвaлi, збipaючыcя ў выpaй. Плaвaлi пa кpyзe, yзнiмaючыcя вышэй i вышэй... Вышэй вoблaкaў!..    Тaды xaцeлacя лятaць caмoмy.    Тoлькi шэpыя i пaxмypнa-зiмнiя вoблaкi былi нe пa cэpцy.    Сэpцa зaўcёды xвaлявaлa нaвaльнiцa...    У нaвaльнiцy ўcё тpaпятaлacя ў гpyдзяx. Я бaчыў, як xмapы ляцeлi ў poзным кipyнкy. Яны cтpaчaлicя. Уcё бyшaвaлa. Уcё ў пaвeтpы кiпeлa. Уce вoблaчкi, yce xмapы i пoxмapкi з-пaд coнeчнaй вышынi. Нaвaльнiчныя пepyны тaўклi ix, як мeciвa, i ceклi aгнicтымi мaлaнкaмi. Гpoм aдгyкaўcя ў cэpцы...    Стpaшнaвaтa былo. Аcaблiвa ў лece...    А ў coнeчны дзeнь, бывaлa, cяджy, гляджy... Здaeццa, тaкix вoблaкaў, як cёння, нe бaчыў нiкoлi. I здaeццa, нe ўбaчy...    Цyдoўнa!    I тaк штoдня.    Бo вoблaкi як caмo жыццё. Жыццё цячэ — xмapкi бягyць.

Тo бывaюць цёмнымi, тo яcнымi. Тo cпaкoйнымi, тo нecпaкoйнымi... Нe нaлюбyeшcя нa ix, як нa caмo жыццё.    Цi бaчылi вы, як xaвaeццa coнцa ў aгнicтыя пaдyшкi?    Абo як нoччy мecяц ycплывae нa нeбa... I зopaчкy кaля ягo мaлюceнeчкyю ўнaчы бaчылi? А xмapы пaдплывaюць дa мecяцa. Бeлыя, cepaбpыcтыя кpai, нiбытa ўдзeнь.    Тaкoгa дзiвa нe знoйдзeш i ў кaзцы. Хмapы i вoблaкi — гэтa мapы мaлeнcтвa. Мapы aб cтaлacцi. Аб пaзнaннi нязвeдaнaгa.

    Кaлi я ўпepшыню ляцeў нa caмaлёцe, пpы пacaдцы вeльмi пpaciў лётчыкa пpaляцeць cкpoзь вoблaкi. Абo нaд caмымi вoблaкaмi, блiзкa-блiзкa...    Лётчык пacлyxaў мянe. Нaш caмaлёт, y якiм мы ўчaцвяpыx, нядaўнiя cтyдэнты, ляцeлi, paптaм кpылoм дaкpaнyўcя дa пepшaгa вoблaчкa. Дзвepы кaбiны пiлoтa aдчынiлicя, i лётчык кpыкнyў, штocь-цi пaкaзвaючы пaльцaм. Алe зa гpyкaтaм мaтopa гoлac нeльгa былo пaчyць. Я пaдyмaў, штo нeштa здapылacя. Уcё мaглo быць... Я ўcтaў i пaдышoў дa пiлoтa.    — Бяpы вoблaкi pyкaмi! — кpыкнyў ён.— Бяpы, ты ж xaцeў...    Я зpaзyмeў ягo. Упepшыню пaдa мнoй плылi лёгкiя, як тyмaн нa cвiтaннi, pэдкiя вoблaчкi. Плылi мapы мaйгo мaлeнcтвa. I тyт я зглeдзeў чapaдy кapoў нa лyзe. Ля ix мaлюпaceнькyю кpoпкy — пacтyшкa...    Мы caпpaўды ляцeлi мiж xмap. Унiзe вoблaкi мaлeнcтвa, a ўвepce — пa-paнeйшaмy cлaўcя плacт знoў нeдacягaльныx aблoкaў нa вышыняx.

5.Праца з тэкстам:

- Ці спадабаўся твор? Чым уразіў  яго змест? Якія вобразныя бачанні ўзніклі ў часчытання?  

-Вызначым жанр (апавяданне-апісанне); тып (апісанне);  тэму( прырода); асноўную думку (трэба навучыцца бачыць і разумець прыгажосць);аўтарскую пазіцыю ( хмаркі разнастайныя, як жыццё, імі нельга не налюбавацца).

- Якія сродкі моўнай выразнасці шырока выкарыстоўвае пісьменнік, для найбольш яркай, запамінальнай карціны рэчаіснасці.

-Ці прысутнічаюць у тэксце сказы, якія адразу раскрываюць тэму? Ці магчыма выкарыстаць іх у якасці цытат?

Хвілінка рэлаксацыі.

Пад гэтую дзівосную музычную кампазіцыю ўявіце сябе на мяккім белым воблаку. Вам так добра, вы пазіраеце ўніз з вышыні птушынага палёту. Вы адпачываеце і целам і душою, але раптам узгадваеце, што, на жаль яшчэ не паспелі напісаць водгук на апавяданне І.Грамовіча… Працуем далей.

6. Знаёмства з кампазіцыйнай будовай водгуку.

Кампазіцыйнае афармленне водгуку:

1.Уступ.

2.Асноўная частка.

3.Заключэнне.

Магчымы змест водгуку

1. I. Уступ:
2. Выяўленне першаснага ўражання ад твора.
3. Ланцужок пытанняў: Што ў творы падалося дзіўным? Што ў творы падалося незразумелым?
4. Зварот да асобы пісьменніка.
5. Расшыфроўка назвы твора.
6. Фармуліроўка тэмы.
7. Разважанне аб праблеме, заяўленай у творы.
8. Кароткая гісторыя, прытча, легенда, цытата, прыказка, афарызм.
9. II. Асноўная частка

У ёй разглядваюцца:

1. тэматыка, праблематыка, ідэя твора.
2. ключавыя вобразы і матывы.
3. вобразна-выяўленчыя сродкі, іх прызначэнне.
4. сюжэтна-кампазіцыйныя асаблівасці.
5. гукапіс, рытм, інтанацыя.
6. мастацкі час (час напісання – час, які адлюстраваны – “сучасны час”) і прастора (месца, дзе існуе герой).
7. пафас твора, аўтарскі ідэал.
8. літаратурны, гістарычна-культурны, філасофскі кантэкт.

III. Заключэнне

1. Агульная ацэнка твора.
2. Адказ на заданае вышэй пытанне.
3. Асацыяцыі, якія выклікаюць вобразы, створаныя аўтарам.
4. Сугучнасць сучаснасці.
5. Рытарычнае пытанне, заклік.
6. Афарызм, цытата.

Памятка “Як пісаць водгук”

1. Некалькі разоў прачытай прапанаваны твор.
2. Паспрабуй зразумець, якія пачуцці ўзніклі ў цябе, калі ты чытаў тэкст. Пачні водгук са сваіх уражанняў.
3. Можна пачаць водгук з паведамлення пра асацыяцыі, якія ўзніклі ў цябе, калі ты чытаў тэкст, з успамінаў, з асабістага вопыту.
4. Можна пачаць водгук з прыказкі, прымаўкі ці прытчы, якую ты ўспомніў, і змест якіх непасрэдна звязаны з асноўнай думкай твора.
5. Памятай: пачатак павінен быць цікавым і арыгінальным.
6. Улічвай, што словы “водзыў” і “водгук” – блізкія. Таму той водзыў на прачытаны твор, які ўзнік у цябе, і ёсць аснова водгуку.
7. Вызначы тэму тэксту і пастарайся яе дакладна сфармуляваць, расказаць пра яе. Вызначы, як гэта тэма выражаецца аўтарам праз кампазіцыю тэксту.
8. Памятай, не захапляйся пераказам тэксту: усё роўна ён будзе горшы за аўтарскі.
9. Вызначы галоўную думку тэксту. Памятай, што яна значна шырэйшая за сам змест, мае абагульненні, гаворыць пра жыццёвую пазіцыю аўтара.
10. Звярні ўвагу на назву твора, пракаменціруй яе. Калі назвы няма, паразважай, чаму аўтар не назваў твор.
11. Калі ў тэксце ёсць героі, ацані іх паводзіны, характары, параўнай з сабой, з вядомымі выпадкамі ў літаратуры ці гісторыі.
12. Ацані мову герояў.
13. Самае цікавае ў водгуку – паказаць, якімі сродкамі аўтар раскрывае тэму. Знайдзі цікавыя параўнанні, метафары, увасабленні, гаваркія прозвішчы і інш., растлумач іх значэнне.
14. Пракаменціруй гукапіс, пашукай словы, якія ствараюць мелодыю. Які сэнс гучання гэтай  мелодыі?
15. Пашукай словы, якія надаюць тэксту колер, яго значэнне.
16. Якімі сказамі і чаму карыстаецца аўтар?
17. Пакажы, якія словы, словазлучэнні не толькі ствараюць мастацкую карціну, але і ўплываюць на твой стан, пачуцці.
18. Адкажы на пытанні: - Якім ты бачыш аўтара твора? – Ці падзяляеш яго пунк гледжання?
19. Калі ведаеш што-небудзь пра аўтара тэксту, то цікава падай гэтыя звесткі.
20. Калі ты чытаў у іншых аўтараў творы па дадзенай тэме, абавязкова напішы пра свой чытацкі вопыт.
21. У тэксце модна выкарыстаць вершы іншых паэтаў. (Дакладна!)
22. Падумай, як закончыць водгук, каб адчувалася яго цэласнасць. Можна звярнуцца да пачатку работы.
23. Пішы жвава, пранікнённа, даверліва і без памылак. Пішы так, каб чытачы адчулі тваю зацікаўленасць.

7. Замацаванне новага матэрыялу

• Падбор цытат. Афарызмаў, прыказак, прымавак з ліку прапанаваных.

Шануй чужое аж да пакланення, сваё любі да самазабыцця.

                                                                            Пятро Бітэль

Сувязь паміж мовай і прыродай краіны бесперапынная на працягу ўсяго існавання народа.

Яўхім Карскі

У сваім краі, як у раі.(прыказка)

• Кампазіцыйнае афармленне вогуку вучнямі.
• Агучванне найбольш удалых работ на прыканцы ўрока.

8. Рэфлексія.

Пакладзіце на чысты ліст паперы сваю далонь, абвядзіце яе і напішыце на кожным пальцы свае думкі з нагоды сённяшняй працы на ўроку

• Вялікі - для мяне было важным і цікавым ...
• Указальны - мне спадабалася, што ...
• Сярэдні - я атрымаў інфармацыю ...
• Безыменны - я атрымаў бы вялікую карысць, калі б ...
• Мезенец - для мяне было недастаткова ... (мне было цяжка ..., мне не спадабалася ...).

9. Дамашняе заданне: дапрацаваць водгук

План-канспект урока па беларускай літаратуры 8 кл.

ПЛАН-КАНСПЕКТ УРОКА БЕЛАРУСКАЙ ЛІТАРАТУРЫ (7 кл.)

Тэма:  Максім  Танк  “Дрэвы паміраюць…”

Адукацыйная мэта: мяркуецца, што ў выніку дзейнасці вучні будуць

ведаць: жанравую адметнасць філасофскай лірыкі (свабодны верш), вобразныя сродкі паэзіі.

умець: знаходзіць вобразна-выяўленчыя сродкі ў вершы, заўважаць філасофскі падтэкст у творы.

выхоўваць:  культуру ўзаемадзеяння і самастойнага суджэння.

Задачы асабістага развіцця:

1) садзейнічаць развіццю ў вучняў уменняў параўноўваць, аналізаваць, выказваць уласныя меркаванні, абагульняць, рабіць вывады;

2) стварыць умовы для развіцця ў вучняў навыкаў сама- і ўзаемакантролю, рэфлексійнай дзейнасці, камунікатыўнай культуры праз індывідуальную работу, работу ў групах.

3) фарміраваць аптымістычную і ўстойлівую жыццёвую пазіцыю, заснаваную на гуманістычных каштоўнасцях.

Прагнозны вынік урока: мяркуецца, што ў канцы ўрока вучні будуць фармуляваць паняцце свабоднага верша (верлібра) з улікам яго адметнасцей, разумець асноўную думку верша “Дрэвы паміраюць” – “Сутнасць жыцця прыроды і чалавека – у вечным руху, у здольнасці мяняцца, захапляцца і здзіўляцца”.

Тып урока: камбінаваны.

Гласарый

• Кропля
• Свабодны верш (верлібр)
• Вобразна-выяўленчыя сродкі
• Кластар
• Філасофскі падтэкст
• Хоку

Абсталяванне: мультымедыйны праектар, экран, камп’ютар.

Дыдактычнае забеспячэнне ўрока: выявы кроплі, дрэва сухога, дрэва зялёнага; ліст дзейнасці на ўроку, верш Анатоля Вярцінскага «Дзівак чалавек», табліца “Шкала набраных балаў”.

Ход урока

1. Арганізацыйны момант.

• Добры дзень. Сядайце, калі ласка. Давайце пазнаёмімся сёння, як быццам упершыню!На пытанні, калі ласка, адказвайце шчыра, не саромячыся. Мяне завуць Таццяна Аляксандраўна. Я – ветлівая, спачувальная, адказная за даручаныя справы асоба, якая ненавідзіць ленцяёў і мухляроў. А зараз Ваша чарга. А зробім мы гэта наступным чынам: у Вас на сталах ляжаць кропелькі. Напішыце на іх, калі ласка, адно слова, якое найбольш поўна характарызуе Вас як асобу. У Вас на гэта паўхвіліны.
• А зараз звярніце ўвагу на гэтае дрэва. Вы бачыце, што на ім няма лісця. А каб з’явіліся лісцікі, дрэва трэба паліваць. Таму, калі ласка, давайце прымацуем свае кропелькі над нашым дрэвам, толькі па аднаму, называючы пры гэтым сваё слова.
• Дзякуй за знаёмства. Я нездарма пачала сённяшнюю размову з паняцця “дрэва”, бо яно ўвасабляе сабой спрадвечны філасофскі сімвал жыцця, аб гэтым і сведчыць тэма нашага ўрока. Зачытай, калі ласка, .... (імя вучня) - “Філасофскае абагульненне ў свабодным вершы Максіма Танка “Дрэвы паміраюць…. Давайце яе запішам у свае сшыткі.

2. Праверка дамашняга задання. (Метад “Кластар”).

Задача:

-праз метад “кластар” актывізаваць і сістэматызаваць веды вучняў па папярэдне пройдзенаму матэрыялу;

-развіваць лагічнае мысленне, уменне рабіць высновы.

Вучням прапануецца кластар “Свабодны верш”, які неабходна запоўніць, сыходзячы з дамашняга задання.

• Звярніце ўвагу на слайд. (Слайд 1). Ітак, перад вамі кластар, у які неабходна ўпісаць, згодна з яго гронкамі, характэрныя адметнасці свабоднага верша. Упішыце, калі ласка, гэтыя адметнасці на вашых лістах дзейнасці 2хв.
• Час выйшаў. Самаправерка. (Слайд 2). У вас на сталах ляжаць лісты кантролю. Пазначце туды, калі ласка, сваю колькасць набраных балаў, у залежнасці ад правільных адказаў. Максімальны бал – 4.

Падвядзенне вынікаў.

• Ітак, што мы з вамі паўтарылі пра свабодны верш?

Вынік: СВ – гэта невялікі па аб’ёме верш, які характарызуецца кароткімі адрэзкамі-радкамі, без строгага рытму і рыфмы.

3. Матывацыя і мэтавызначэнне.

• Але гэта не ўсе адметнасці. Як мы бачым, на кластары ў нас 3 вольныя кругі. Наша задача на ўроку паступова запоўніць і іх і атрымаць цэласнае ўяўленне пра свабодны верш.
• Я Вам прапаную зноў звярнуцца да тэмы і падумаць пра мэты сваёй работы на ўроку.

  -Напэўна, мы будзем чытаць і аналізаваць свабодны верш на прыкладзе верша Максіма Танка “Дрэвы паміраюць...”

 -Дазнаемся яшчэ пра некаторыя рысы верлібра.

Падвядзенне вынікаў.

• Правільна. Бо тэорыя без практыкі, як тое дрэва без каранёў. Так і свабоднаму вершу патрэбен філасофскі падтэкст. Як вы разумееце паняцце “філасофскі”.

- спакойны, разважлівы, удумлівы. Твор, у аснову якога пакладзена глыбокая ідэя. Раскрываць якую мы будзем сёння.

4. Работа над творам Максіма Танка “Дрэвы паміраюць...”

Інтэрактыўны метад “акварыум”

Задачы:

• захаваць цікавасць да тэмы пры непасрэднай рабоце з новай інфармацыяй;
• асэнсаваць новую інфармацыю;
• суаднесці яе з ужо вядомымі тэарэтычнымі звесткамі.
• Зараз прагучыць верш Максіма Танка “Дрэвы паміраюць”. І я папрашу Вас заплюшчыць вочкі і падумаць, якія пачуцці радкі твора ў Вас выклікаюць. (Настаўнік чытае верш “Дрэвы паміраюць” пад музыку). (Слайд 3)

Дрэвы паміраюць,

Калі перастаюць пазнаваць

Змены года

І не адгукаюцца рэхам;

Вада – калі забывае,

Куды ёй плыць,

І нікому не спатольвае смагі;

Зямля – калі перастае

Радзіць хлеб

І быць калыскай песняў;

Чалавек – калі страчвае здольнасць

Здзіўляцца і захапляцца

Жыццём.

• Якія пачуцці пакладзены ў аснову верша?Яшчэ раз самастойна перачытайце верш.

Тлумачэнне ўмоў работы на ўроку.

• Звярніце, калі ласка, увагу на тыя таблічкі, якія стаяць на вашых сталах. Так, гэта Экспертная група і Дзеючыя асобы. Задача экспертных груп пазначыць адказы на пытанні, якія будуць задавацца дзеючым асобам, пры дапамозе алоўкаў, фламастараў у выглядзе схем, малюнкаў. 1 экспертная група адказвае на пытанне “Філасофскі падтэкст у вершы Максіма Танка “Дрэвы паміраюць” на прыкладзе дрэваў, 2 – вады, 3-зямлі, 4-чалавека.
• А мы пераходзім да дзеючых асоб. Толькі адна ўмова – трэба выказвацца ўсім па ланцужку. Калі адказу няма, значыць гаворыце “Адпачну”.
• Пытанні (знаходзяцца на дошцы, прыкрытыя паперай):
• №1. Якія думкі выклікае ў кожнага з вас гэты верш, пачуцці?
• №2. Звярніце ўвагу на слайд. Там знаходзяцца вобразна-выяўленчыя сродкі. Размяжуйце іх, калі ласка, згодна з азначэннем.

Узаемаправерка правільнасці запаўнення табліцы. (Слайд5) Максімальны бал – 6.1,5хв.

• Так, гэтае заданне дапамагло нам узгадаць вобразна-выяўленчыя сродкі. Адсюль пытанне: “Пры дапамозе якіх сродкаў аўтар перадае свае думкі?” (метафара, увасабленне, афарызм). Дадатковае пытанне на плюс-бал – колькі сказаў ужыта ў вершы? (адзін)

Вывад: Метафара (чалавек (памірае) – калі страчвае здольнасць здзіўляцца і захапляцца жыццём), увасабленне (дрэвы паміраюць і не адгукаюцца рэхам; зямля перастае радзіць хлеб, вада не спатольвае смагі) надаюць мове выразнасць і афарыстычнасць. Таму першыя нашы пытальнікі ў кластары мы пазначым як выразнасць мовы, афарызмы.

Фізкультхвілінка.

(Давайце ўявім сябе дрэвам, вось павеяў ветрык, галінкі закалыхаліся, пад дрэвам працякае рэчанька, хвалі якой шумяць, а пад самым карэннем дрэва з’явіўся маленькі расток, які праз пэўны час стане таксама магутным і моцным асілкам-дубам, які будзе нагадваць шчаслівага чалавека, які рухаецца, ідзе  па жыцці).

• №3. Які падтэкст вы бачыце ў наступных радках? (Слайды 6-8)

- Здольнасць мяняцца.

• А зараз я папрашу Вас памяняцца месцамі з экспертамі згодна свайго колеру. У каго ружовы колер – да ружовага, зялёны – да зялёнага і г.д.
• Ідзем далей. Пытанне №4. Які падтэкст вы бачыце ў наступным чатырохрадкоўі? (Зачытвае настаўнік)

- Вада не павінна стаяць, рух – гэта жыццё.

• Пытанне №5. Які падтэкст вы бачыце ў наступным чатырохрадкоўі? (слайды 9-11)

-Зямля дае ўсім нам жыццё.

• Пытанне №6. Каб лешп зразумець сэнс радка: «Чалавек (памірае) - калі страчвае здольнасць здзіўляцца і захапляцца жыццём», праслухаем твор Анатоля Вярцінскага пра вечнае імкненне чалавека да пазнання свету - верш «Дзівак чалавек». (Чытае вучаніца). Вы праслухалі, а зараз патлумачце сэнс радка.

Падвядзенне вынікаў.

Задачы:

• даць практычнае заданне на падставе вывучанай інфармацыі і зрабіць яго самааналіз;
• зрабіць творчую прэзентацыю атрыманых ведаў праз праект “Філасофскае абагульненне”
  • Такім чынам, у нас засталося апошняе пытанне “Які ж агульны падтэкст верша? Яго філасофскае абагульненне?” Я папрашу нашы экспертныя групы прэзентаваць свае праекты. У кожнага з вас 1 хв.  

Вывад: Сутнасць жыцця прыроды і чалавека – у вечным руху, у здольнасці мяняцца, захапляцца і здзіўляцца. Давайце адзначым на нашым кластары “Філасофскі падтэкст”.

• Такім чынам, мы запоўнілі кластар тымі ведамі, якія сёння набылі па азначэнню верлібру. Давайце зачытаем поўнасцю, у чым жа адметнасць свабоднага верша. (Слайд 12)
• Скажыце, калі ласка, усе згодны з тым, што верш “Дрэвы паміраюць...” – гэта верлібр.
• Падлік балаў, выстаўленне выніковых адзнак (Слайд 23).

Дамашняе заданне.

1. Стар.219-220, чытаць верш, адказваць на пытанні пасля твора.
2. Параўнаць верш А. Разанава “У парку…” з вершам М. Танка “ Дрэвы паміраюць”. У чым яны падобныя?
3. Паспрабаваць скласці ўласны свабодны верш на вольную тэму.

Рэфлексія

Метад  “Хоку”

5-7-5 складоў

• На кропельках, якія ляжаць на Вашых сталах, неабходна напісаць выснову “Філасофскае абагульненне свабоднага верша” цікавым метадам “Хоку”, які складаецца.
  1. 5 складоў (галосных)
  2. 7 складоў
  3. 5 складоў

Напрыклад,

Лёс чалавека

Здольнасць захапляцца

Свабода і рух

• Прымацуйце, калі ласка, свае кропелькі на наша дрэва. І ў выніку, дзякуючы нашым кропелькам, клопату нашаму, мы вырасцілі прыгожае дрэва.
• Скажыце, Вы атрымалі сёння задавальненне ад сваёй працы. Значыць, Вы не страцілі здольнасць захапляцца і здзіўляцца, а гэта і ёсць жыццё!

Дзякуй за ўрок.

Дадатак 5

Шкала набраных балаў

Я.Колас “Дарэктар”

Паэтычнае адлюстраванне штодзённага жыцця сялянскіх дзяцей.

МЭТЫ І ЗАДАЧЫ: арганізаваць і накіраваць пазнаваўчую дзейнасць вучняў на актуалізацыю ведаў пра жыццё і творчасць Я. Коласа, падрыхтаваць іх да засваення новага матэрыялу;

звярнуць увагу на паэтычнае асэнсаванне паўсядзённага ў жыцці сялянскіх дзяцей; дапамагчы спасцігнуць аўтарскую пазіцыю ў паказе жыцця сялянскіх дзяцей;

удасканальваць навыкі пяцікласнікаў выразнага чытання сюжэтнага паэтычнага твора, характарызаваць герояў, аналізаваць паэтычныя прыродаапісальныя замалёўкі;

развіваць творчыя здольнасці вучняў, складаць сінквейн;

выхоўваць пачуццё захаплення прыродай роднага краю, цікавасць
да мінулага краіны.

Матэрыялы і абсталяванне: мультымедыйнае суправаджэнне ўрока, узоры саматканых тканін, лісткі белага колеру, каляровыя алоўкі, фламастары.

ТЫП УРОКА: урок вывучэння новага матэрыялу.

ВІД УРОКА: урок з элементамі французскай педмайстэрні, групавая форма работы.

ХОД УРОКА

1. Арганізацыйны момант
2. Актуалізацыя ведаў праз работу з эпіграфам

Мы пачынаем вывучаць новы раздзел падручніка, які называецца “Сцежкамі дзяцінства”. Чаму, на вашу думку, ён мае такую назву?

1.    Работа з эпіграфам да раздзела (с. 3).

• Як вы разумееце словы К. Цвіркі?
• Чаму сцежкі маленства – гэта лекі ад розных калецтваў?
• Чаму дзяцінства лічыцца самым лепшым і светлым часам у жыцці чалавека?

1. Вызначэнне тэмы і мэты ўрока.

Агучванне тэмы – Сёння мы працягнем працу з творам ужо добра вам вядомага беларускага паэта і пісьменніка Якуба Коласа “Дарэктар”.

Вызначэнне мэт урока:

• больш падрабязна пазнаёміцца з жыццёвым шляхам Я. Коласа;
• звярнуць увагу на апісанне ў творы прыгажосці роднага краю;
• зрабіць экскурс у мінулае і паглядзець, як жылі дзеці ў сялянскай сям’і і як яны атрымлівалі адукацыю;
• прааналізаваць сродкі мастацкай выразнасці.

1. Праца з новым матэрыялам.
2. Уступнае слова.

2. Выступленне творчай групы з праектам “Якуб Колас” (адзін прадстаўнік ад групы).

1 вучань. Якуб Колас – гэта літаратурнае імя Канстанціна Міхайлавіча Міцкевіча. Так ён падпісваў свае мастацкія творы. А калі ён быў хлопчыкам, яго звалі Косцікам, Костусем, Кастусём. Костусь нарадзіўся 3 лістапада 1882 года ў засценку Акінчыцы, што каля Стоўбцаў. У хаце стаялі печ, стол, ложак, куфар. Дзеці спалі на печы, а немаўля – у люльцы-калысцы, якая падвешвалася да столі і знаходзілася побач з ложкам бацькоў.

2 вучань.     О, край родны, край прыгожы!

Мілы кут маіх дзядоў!

Што мілей у свеце божым

Гэтых светлых берагоў,

Дзе бруяцца срэбрам рэчкі,

Дзе бары-лясы гудуць,

Дзе мядамі пахнуць грэчкі,

Нівы гутаркі вядуць;

Гэтых гмахаў безгранічных

Балатоў тваіх, азёр,

Дзе пад гоман хваль крынічных

Думкідумаепрастор;

Дзе ўвосеньплачуць лозы,

Дзевяснойлугі цвітуць,

Дзе шляхом старым бярозы

Адзначаюць гожа пуць?..

3 вучань. Бацьку звалі Міхаілам Казіміравічам. Ён служыў лесніком: вартаваў лес, які належаў князям Радзівілам. Бацька быў вельмі дужы, працавіты і старанны ў справах. Сваіх дзяцей ён выхоўваў паслухмянымі. Лесніку даводзілася выконваць розныя даручэнні ляснічага, лавіць рыбу для панскага стала, высочваць мядзведжыя і ласіныя мясціны перад прыездам паноў на паляванне.

 1 вучань. Костусь вельмі любіў сваю маці – Ганну Юр'еўну. Увесь час маці была ў працы. Яна завіхалася па хаце, падтрымлівала парадак, гатавалаесці, вяла гаспадарку, улеткупрацавала ў полі, на агародзе. Ганна Юр'еўнаўмелапрасці, ткаць, вышываць, вязаць. Яна любіласпяваць і ведала шмат народных песень. 3 ахвотаюмаціраспавядала дзецямказкі, спявалаім, вучылаіхлюбіцьпрацу, паважацьлюдзей.

 3 вучань. Разам з Міхалам жыў яго брат Антось, з якім дзеці лавілі рыбу, хадзілі на паляванне, ездзілі па сена. Меў ён да дзяцей ласку і падыход, можа, таму, што сваіх дзяцей не меў. Любіў пасмяяцца, умеў пажартаваць і пакпіць. Вольнаю хвілінаю ў зімовыя вечары дзядзька Антось дурэў і забаўляўся з пляменнікамі.

1 вучань. Вясною леснікоў часта пераводзілі на новыя месцы службы. 3 Акінчыцаў бацькі пераехалі ў Мікалаеўшчыну, потым у Ласток, а пазней, калі Костусю ішоў восьмы год, сталі жыць у Альбуці. Леснікова хата знаходзілася каля лесу. Ён чараваў сваёй прыгажосцю. Лес быў сябрам дзяцей. Улетку часта лазілі па дрэвах і хаваліся там сярод густых галін, збіралі суніцы, чарніцы, шукалі маліны. Калі набліжалася восень, дзеці ішлі ў грыбы. Лес шчодра дзяліўся сваім багаццем.

3 вучань. Кастусь вырас, закончыў Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю, працаваў настаўнікам. Пасля ён стаў славутым пісьменнікам і напісаў шмат розных твораў, сярод якіх і славутая паэма «Новая зямля», якая па праву лічыцца энцыклапедыяй народнага жыцця, паэтычным нацыянальным гімнам ХХ стагоддзя. 

• Як вы разумееце значэнне слова “дарэктар”?

П:        Дарэктар — хатні настаўнік у вёсцы.

           Дырэктар — кіраўнік прадпрыемства, установы.

1. Фізкультхвілінка.

Зноў у нас фізкультхвілінка,

Нахіліся, ну-ка, ну-ка!

Распраміся, пацягніся,

Хуценька назад прагніся.

Размінаем рукі, плечы,

Каб сядзець лягчэй дарэчы,

Каб пісаць, чытаць, лічыць.

І язык наш памаўчыць.

Галава не хоча думаць,

Трэба ёй дапамагчы.

Управа-ўлева, раз і два.

Думай, думай, галава.

1. Замацаванне новага матэрыялу.

Вернемся да нашага твора.

1. Аналіз СМВ.

• У якую пару года адбываюцца падзеі? (Восень)

4 вучань.                   …На ніцях белай павуціны

                                   Прывозяць восень павучкі.

Яе красёнцы, чаўначкі

У моры лесу мільгатнулі

І лісце ў багру апранулі.

І з кожнай лісцевай галоўкі

Глядзіць твар восені-свякроўкі.

                                   Павее ветрык – шурхнуць травы:

Няма ў ім ласкі, ні забавы.

Не - то не шолах каласочкаў.

Не смех блакітных васілёчкаў

У межах росных збажыны;

Не – то не музыка вясны,

А ціхі жаль і нараканне,

З жыццём і з сонцам развітанне.

Шыбуюць гусі ў край далёкі

І жураўлі ў той самы край.

Бывай жа, лецейка, бывай!

Бывайце, родныя валокі!

• Якой паўстае восень у прачытаных радках? (Сумнай, параўноўваецца з ціхім жалем і нараканнем, развітаннем з жыццём і сонцам)
• Нельга разглядаць твор і не дакрануцца да прыгажосці роднага слова. Паспрабуйце знайсці СМВ у прапанаваных радках і запісаць іх у табліцу (5 хвілін).

2. Абмеркаванне адказаў (па чарзе выступае адзін прадстаўнік ад кожнай групы, астатнія слухаюць і дапаўняюць).
3. Рэтраспектыўна-аналітычная гутарка.

Уявіце, калі ласка, што мы з вамі знаходзімся ў звычайнай сялянскай хаце. Давайце паслухаем, пра што там ідзе размова.

• Прачытаць урывак (с. 4 - ад слоў “Ну, – кажа раз Міхал, як будзе?” да слоў “Але ці будуць хлопцы слухаць?”).
• Якая думка трывожыла Міхала з надыходам восені? (Дзеці ўжо пайшлі ў школу, трэба нешта вырашаць з вучобай сваіх дзетак)
• Чаму бацька не мог паслаць дзяцей ў школу?
• Хто такі Яська Базылёў? Як ён апынуўся ў Міхала? (Яська Базылёў – вясковы хлопец. Ён чатыры гады вучыўся ў школе. Бацька наняў хлопца, каб той вучыў дзяцей дома, бо аддаць у школу не было магчымасці. Гэта каштавала вялікіх грошай, а ў сям’і не было лішняй капейкі).
• Зачытаць радкі, дзе падаецца партрэт дарэктара (с. 6).
• Якія вывады пра жыццё і характар хлопчыка можна зрабіць на падставе гэтага апісання?
• Якое ўражанне аказалі на хлопчыка незнаёмыя мясціны і чужая хата?
• Назваць рысы характару, уласцівыя Яську Базылёву(сарамлівы, палахлівы ў нязвыклых абставінах, памяркоўны, даверлівы, шчыры, адказны, настойлівы)
• Як вы думаеце, для чаго Яська ўзяў з сабой боты? (гаспадарлівы, беражлівы)
• Чаму можа навучыць гэты дарэктар сваіх вучняў?

4. Творчая праца. Характарыстыка Яські Базылёва.

• Кожнай групе скласці сінквейн пра Яську Базылёва.
• Заслухоўванне і каменціраванне адказаў.

1. Падвядзенне вынікаў урока. Адзнакі за ўрок. 

1. Што вы новага даведаліся з біяграфіі Я.Коласа?
2. Як праходзіла навучанне большасці дзяцей на пачатку ХХ ст.?
3. Пры дапамозе якіх СМВ аўтар апісвае прыгажосць роднага краю? Якіх СМВ пераважае?

1. Рэфлексія.
2. Адлюстраваць свой настрой у выглядзе вясёлкі.

−        чырвоны колер — выдатны настрой;

−        аранжавы — на ўроку адчувалі сябе ўтульна, тэму зразумелі;

−        жоўты — добры настрой;

−        зялёны — засталіся некаторыя пытанні;

−        блакітны — абыякавасць;

−        сіні — нічога не зразумелі;

−        фіялетавы – было нецікава.

2. Кожная група ацэньвае сваю працу на ўроку.
3. Дамашняе заданне.  

Ахарактарызаваць вучняў дарэктара

Цытатная характарыстыка вучняў (9 – 10 балаў)